Ba La Nại thuở xa xưa
Nhà vua có một tế sư giúp mình
Đóng vai cố vấn triều đình
Giỏi giang tột bực, thông minh vô cùng
Gia đình danh giá trong vùng
Tính ông rộng lượng, hay thương mọi người
Thường xuyên bố thí giúp đời
Cho nên ông được khắp nơi nể vì
“Năm điều giới cấm” uy nghi
Ông theo tu tập rất chi chuyên cần
“Sát sinh, trộm cắp, tà dâm
Say sưa, dối trá” ông luôn giữ gìn
Không dám phạm, chẳng hề quên
Đời ông là bậc thánh hiền nêu gương
Nhà vua do đó tán dương
Ông là người tốt trăm đường đáng khen.
*
Lòng tò mò chợt nổi lên
Tế sư bỗng muốn biết thêm một điều:
“Nhà vua kính trọng mình nhiều
Là vì vua đã dựa theo tài mình
Hay mình dòng dõi nổi danh
Hay mình tài sản gia đình giàu sang
Hay do giới đức vẻ vang
Khi mình theo ánh đạo vàng tu thân?”
Suy tư, thắc mắc, phân vân
Nên ông muốn thử một lần xem sao.
Rời hoàng cung ngày hôm sau
Tế sư đâu chịu lẽ nào về ngay
Cố tình ông ghé vào đây
Là nơi tiền bạc hàng ngày đúc ra
Ông bèn làm bộ gian tà
Thò tay lấy trộm thật là lặng yên
Một đồng vàng, cất giấu liền
Nhân viên xưởng đúc lặng im nể vì
Không hề dám nói năng chi
Mọi người kính trọng ông thì đã lâu.
Thế rồi lại tới hôm sau
Diễn ra đúng vậy thấy sao lạ lùng
Lần này ông lấy hai đồng
Nhân viên xưởng đúc cũng không than phiền.
Hôm sau nữa lại lấy tiền
Lần này lấy một nắm liền đầy tay
Ba lần gian xảo kiểu này
Chẳng coi luật pháp tại đây ra gì
Nhân viên họ hết nể vì
Bắt ông tại chỗ, miệng thì la lên:
“Đây là kẻ ba lần liền
Gian manh trộm cắp bạc tiền của vua.”
Và rồi cả đám reo hò:
“Kẻ này đạo đức giả đò mà thôi
Làm như lành tốt hơn người.”
Họ bèn đánh, trói ông rồi giải đi
Không còn kính trọng chút chi
Giải vào vua xử mọi bề công minh.
Trên đường đi tới triều đình
Thấy nhiều người đứng vây quanh chốn này
Người nuôi rắn đứng trong đây
Đang lo biểu diễn trò hay kiếm tiền
Những trò nguy hiểm vô biên
Để cho rắn độc quấn trên cổ mình
Hổ mang ngóc dậy vờn quanh
Lắc lư theo những âm thanh của kèn
Người nuôi rắn muốn khách xem
Tỏ lòng thán phục và khen can trường.
Tế sư khuyên họ: “Coi chừng!
Chớ nên nắm cổ, cũng đừng nắm đuôi
Không nên quấn rắn quanh người
Hổ mang cực độc, cắn thời chết ngay.”
Người nuôi rắn mắng: “Ngu thay!
Ông nào có biết rắn đây lành hiền
Từ lâu huấn luyện đã quen
Nào đâu có xấu, có hèn như ông
Ông là kẻ trộm trong cung
Vô cùng xảo trá, vô cùng gian manh
Chi nên bị trói thân mình
Còn như rắn nọ tốt lành từ lâu
Đâu cần trói buộc lại đâu.”
Tế sư nghe nói cúi đầu nghĩ suy:
“Ngay như rắn độc hại kia
Nếu không cắn bậy còn chi quý bằng
Được coi tốt đẹp hiền lương
Mới hay giới đức người thường cầu mong
Coi như tối thượng vô song
Người ta quý trọng nhất trong cõi trần.”
*
Khi mọi người giải tội nhân
Tới vua phán xét xử phân tội tình
Mọi người thuật chuyện ngọn ngành
Tế sư trộm cắp gian manh tiền vàng
Vua nghe xong thoạt ngỡ ngàng
Rồi truyền lệnh phạt kẻ gian tức thì
Phạt theo luật để thị uy.
Tế sư lúc đó còn gì giấu đâu
Ông bèn lên tiếng trình tâu
Ý mình muốn thử từ đầu tới nay
Để xem giới đức tại đây
Có còn được trọng vọng hay suy đồi:
“Bây giờ mọi chuyện rõ rồi
Chỉ vì giả bộ trộm nơi cung vàng
Mà tôi không được nể nang
Bị coi là kẻ thuộc hàng xấu xa
Mới hay giới đức suy ra
Quả là tuyệt diệu, quả là tối cao.
Hổ mang rắn độc biết bao
Khi không gây hại ai nào trách chê
Được người yêu mến mọi bề
Quả là giới đức còn chi quý bằng.”
Vua nghe tâu thật rõ ràng
Bèn truyền tha tội trộm vàng của vua
Truyền tha cho vị tế sư,
Nhưng ông sau đó chẳng ưa quyền hành
Thỉnh cầu vua cho phép mình
Giã từ chức vụ triều đình từ lâu
Trở thành tu sĩ rừng sâu
Nhà vua từ chối có đâu thuận lòng
Tế sư cứ mãi cầu mong
Nhà vua thấy vậy cuối cùng chuẩn y.
Tế sư hoan hỉ ra đi
Giã từ cõi tục, tìm về nẻo thơm
Lánh vào Hy Mã Lạp Sơn
Chuyên tâm thiền định bình an tuyệt vời
Đến khi mãn kiếp lìa đời
Tái sinh thiên giới, cõi trời tối cao.
Tâm Minh Ngô Tằng Giao
(Phỏng dịch và thi hóa theo bản văn xuôi
A LESSON FROM A SNAKE
của Ven. Kurunegoda Piyatissa & Tod Anderson)
Nhận Diện Tiền Thân
TRUYỆN HỌC THEO LOÀI RẮN
(Vị tế sư của Vua là tiền thân Đức Phật.)
____________________________________________
Hình ảnh thêm về HỌC THEO LOÀI RẮN
.jpg)
