Cậu con trai sinh ra đời
Trong gia đình nọ một thời xưa xa
Đặt tên Khôn, nối nghiệp nhà
Lớn lên buôn bán thật là khôn lanh
Tại Ba La Nại kinh thành
Chàng Khôn thường rủ bạn anh đi cùng
Hai bên hùn vốn buôn chung
Bạn anh tên gọi lẫy lừng: Đại Khôn.
Một lần tổ chức chuyến buôn
Năm trăm xe cộ dập dồn đi xa
Chất đầy hàng hóa xa hoa
Hai người khôn khéo bán ra kiếm lời
Thành công tốt đẹp tuyệt vời
Tiền vào như nước hai người đều vui,
Đoàn xe hoan hỉ trở lui
Về Ba La Nại nghỉ ngơi ít ngày.
Khi chia tiền lãi chuyến này
Bạn chàng lên tiếng nói ngay ý mình:
“Chia ba phần thật hợp tình
Tôi hai, anh một, công bình biết bao.”
Chàng Khôn bèn hỏi: “Tại sao
Bạn chi tôi ít nghe nào lọt tai?”
Bạn chàng giải thích khoan thai:
“Anh tên Khôn vậy so tài kém tôi
Đại Khôn tất phải hơn rồi
Tên hơn nên được chia lời nhiều hơn.”
Chàng Khôn: “Tên chẳng liên quan
Chỉ dùng để gọi, chẳng can hệ gì
Vốn bằng nhau không khác chi
Tiền lời hợp lý là chia đồng đều.”
Cả hai tranh cãi sớm chiều
Không người nào chịu nghe theo người nào.
*
Đại Khôn thầm nghĩ trong đầu:
“Phải tìm cho được mưu sâu thắng người.”
Hắn tìm ông bố hắn thôi
Nhờ ông già nấp trong nơi cây này
Cây to rỗng ruột lâu nay
Chui trong ruột đó vào ngày hôm sau:
“Khi chúng con đến thỉnh cầu
Hỏi về lời lãi chia nhau thế nào
Giả làm thần bố phán mau
Đại Khôn tài trí từ lâu hơn người
Tiền lời đáng hưởng gấp đôi,
Còn Khôn được một phần thôi, chớ phiền.”
Đại Khôn sau đó đi liền
Gặp Khôn và nói: “Không nên mất lòng
Nhờ thần phân xử là xong
Thần cây cổ thụ trong vùng gần đây.”
Chàng Khôn đồng ý: “Tốt thay
Thần cho ý kiến chắc hay vô cùng.”
Tới cây cổ thụ bên rừng
Hai người quỳ xuống khấn chung một lời:
“Chúng con có việc nhờ ngài.”
Ông già đang nép kín người trong cây
Tức thời giả giọng hỏi ngay:
“Việc chi hãy nói, ta đây sẵn sàng?”
Chàng con bịp bợm tâu rằng:
“Chúng con hùn vốn đem hàng đi buôn
Con tên gọi là Đại Khôn
Cùng Khôn là bạn, lời luôn chuyến này
Vậy nên chia chác sao đây?”
Ông già giả giọng phán ngay: “Rõ rồi
Khôn thời chỉ một phần thôi
Đại Khôn đáng được gấp đôi, hai phần!”
Khôn nghe thiên vị vô ngần
Quyết tâm tìm hiểu có thần thật không
Lấy rơm khô ném vào trong
Vào nơi rỗng ruột giữa lòng thân cây
*
Rồi châm lửa vứt vào đây
Lửa vừa bùng cháy khói bay mịt mùng
Thế là xảy chuyện lạ lùng
Có người nấp ở phía trong hoảng hồn
Chui ra khỏi hốc cây luôn
Hoá ra là bố Đại Khôn đây mà!
Ông già bị phỏng kêu la
Bao lời trách móc thốt ra thật buồn:
“Đặt tên con là Đại Khôn
Tiếc thay con lại chỉ luôn dại khờ
Lo lừa bịp rất ngu ngơ
Tuy rằng khéo léo nhưng mà chẳng khôn
So cùng người bạn đi buôn
Chàng Khôn kia tỏ ra hơn con nhiều.”
Nghe lời mắng nhiếc đủ điều
Đại Khôn hổ thẹn ra chiều ăn năn
Lời vàng soi sáng tâm can
Tiền lời chia lại hai phần bằng nhau.
Tâm Minh Ngô Tằng Giao
(phỏng dịch và thi hóa theo bản văn xuôi
A MAN NAMED WISE
của Ven. Kurunegoda Piyatissa & Tod Anderson)
NHẬN DIỆN TIỀN THÂN
Người buôn bán tên Khôn là tiền thân Đức Phật.
_____________________________________________
Hình ảnh thêm về MỘT NGƯỜI TÊN “KHÔN”
.jpg)
