Lễ Tết Thanh minh không có ngày cố định. Thời gian sẽ bắt đầu sau ngày Lập Xuân 45 ngày, khoảng từ ngày 04 - 05/04 (sau khi kết thúc tiết xuân phân) và kết thúc vào khoảng 20 - 21/04 Dương lịch (khi bắt đầu Tiết Cốc Vũ).

Năm 2023, lễ Tết Thanh minh sẽ vào thứ Tư ngày 05/04/2023 (tức ngày 15/02/Quý Mão).

Ý nghĩa ngày Tết Thanh minh

Dân gian quan niệm “sống có nhà, chết có mồ”. Tức là đối với người khuất thì mộ là nhà; đối với người sống thì ngôi mộ khiến cho ta có cảm giác được gần, là nơi thể hiện tình cảm với người đã khuất.

Vào ngày này, chúng ta tưởng nhớ đến người thân đã mất bằng cách chăm sóc, dọn dẹp mộ của họ. Nếu như người thân của mình còn ở trong cõi ngạ quỷ, vong linh, thì họ vẫn được yên lòng. Đây là tấm lòng nghĩa cử tốt đẹp của người sống đối với người đã khuất.

Hơn nữa, việc mình tạ lễ như vậy cũng sẽ giúp cho những vị thần linh cai quản ở vùng đó có thêm phước báu, người thân của mình cũng được an ổn hơn.

Do vậy, Tết Thanh minh cũng là một phong tục truyền thống có tính nhân văn, nhắc nhở chúng ta sống hướng về cội nguồn, niệm tâm tri ân, tỏ lòng thành kính của mình đối với những người đi trước.

Cách cúng Tết Thanh Minh để được lợi ích

Theo quan niệm Phật giáo, ở nơi nghĩa trang đều có những vị thần có oai đức, oai lực cai quản. Vậy nên, khi chúng ta dọn dẹp cỏ mộ cho người thân, tạ lễ cho những vị thần linh cai quản ở đó, nếu như vong linh người thân đã khuất còn ở đó, thì họ sẽ được nương tựa vào các các vị thần mà được an ổn hơn.

Bên cạnh đó, trong kinh Đức Phật đã dạy, nếu ai tác phước hồi hướng cho các vị thần có oai đức thì sẽ được các vị hộ trì. Nếu chúng ta cùng dường, làm các việc thiện, sắm lễ không sát mạng chúng sinh để cúng các vị thần linh, quỷ thần có oai đức ở mộ, thì sẽ phát sinh ra những phước báo thiện lành.

Ngoài ra, nếu vong linh người thân đã khuất chưa siêu thoát, mình tụng kinh và khai thị cho vong linh sớm được giác ngộ, được nương tựa Tam Bảo, nghe Pháp và không chấp trước vào phần mộ thì sẽ giúp cho họ chuyển tâm, sớm được giải thoát.

Đây cũng là nhân duyên để chúng ta kết nối sự giải thoát trong đạo Phật với phong tục tập quán. Khi hiểu được như vậy, người sống sẽ hiểu và không bị chấp vào nơi ở, phần mộ của mình khi chết.